BEDANA HAQIDA
BEDANA HAQIDA Kuzda bedapoyadan o’tayotganingizda, ko’pincha, kichkina kulrang qushning oyog’ingiz ostidan shiddat bilan «parr» etib ko‘tarilib pastlab uchib ketgani sizni cho‘chitib yuboradi.
Bu qush bedanadir. Narining pati ustki tomondan sarg‘ishqo‘ng‘ir bo‘lib, ko’ndalangiga ketgan qoramtirqizg’ish va uzunasiga ketgan oqimtirsarg‘ish yo’llari bor.
Og’iz burchagidan oqish yo‘l o’tgan. Bo’ynining old tomoni zang rangida yoki to‘q qo‘ng‘ir; bo’yni bilan jig’ildonining orasidan ko’ndalangiga ingichka oq yo‘l ketgan.
Bo‘ynining ostidagi patlari qizg‘ishsariq bo‘lib, oq dog’lari bor. Modasining rangi nari dan boshqacharoq: bo’ynining oldingi qismi oqimtir, keyingi qismi qora yoki qizglsh may da xolli. Tanasining ikki yonida uzunasiga ket gan yo’llardan tashqari yana qizg‘ishoch qo‘ng‘ir rangli ko’ndalang yollari bor.
Bedana tez yo‘rg‘alaydi. Oziq qidirib yerni panjalari bilan titadi. Tuproqqa ag anashni yaxshi ko‘radi. Tunda va qosh qorayganda serharakat boladi, kunduzi esa dam olib yo tadi.
Bedanalar aprelmay oylarida to‘dato‘da bo‘lib qishlov joylaridan uchib ketadi. Bedanalar kunduzi oziqlanib, kechasi uchgani uchun ko’zga kam tashlanadi.
Ular avgustdan boshlab noyabrgacha uchib keta boshlaydi. Shu davrda bedapoyalar, paxtazorlar, poliz ekilgan joylarda, chollar va daryo qayirlari va to’qaylarda bedanani ko‘plab uchratish mumkin. Ayrim bedanalar 0‘zbekistonning janubiy rayonlarida qishlab qoladi. Ko‘pchilik bedanalar esa Shimoliy Afrika va Hindiston da qishlaydi.
Bedanalar o‘to‘lanlar qalin joylarga xas va cho’plar to’shab uya quradi. Uyaga 9 tadan 20 tagacha noksimon shakldagi tuxumlarini qo’yadi. Tuxumlarni modasi 1517 kun bosib yotadi. Tuxumdan chiqqan jo’jalar juda may da bo’lib, og’irligi 56 gramm keladi. Lekin ular tez o‘sadi va bir oy ichida og’irligi katta lariga tenglashib qoladi. Yoz bo’yi jo’jalar onasi bilan birga yuradi, qish lov joylariga ham birga uchib ketadi.
Bedana lar 0‘simiik larning urug’i va yosh nov dalari bilan oziqlanadi.
Yozda ba’ zan hasharotlar va umurtqasiz hayvonlarni ham terib yeydi. Bedananing go’shti juda mazali boladi.
0‘rta Osiyo xalqlari bedanani sayroqi qush sifatida qadimdan to’rqovoqda boqishadi.
